Το ΙΕΥΠ ιδρύθηκε το 2014 μετά από συγχώνευση τεσσάρων Ινστιτούτων έρευνας (1. Εδαφολογίας Θεσσαλονίκης, 2. Εγγείων Βελτιώσεων, 3. Γεωργικών Μηχανών & Κατασκευών και 4. Εδαφολογίας Αθηνών). Η διοικητική έδρα του Ινστιτούτου βρίσκεται στη Θέρμη Θεσσαλονίκης και λειτουργεί ερευνητική μονάδα στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, ενώ στην Αθήνα λειτουργούν τα Τμήματα Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής.
Το ΙΕΥΠ διεξάγει έρευνα στο πλαίσιο των παρακάτω ερευνητικών τομέων:
- ορθολογική διαχείριση και επεξεργασία εδαφικών και υδατικών πόρων
- γεωπληροφορική
- ανάπτυξη αντιρρυπαντικών μεθόδων προστασίας των εδαφοϋδατικών πόρων
- εκμηχάνιση των καλλιεργειών
- ευφυής γεωργία
- διαχείριση γεωργικών και αστικών αποβλήτων
Τα αντικείμενα αυτά υποστηρίζονται από σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, όπως Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών, τηλεπισκόπηση, μαθηματικά μοντέλα, τεχνητή νοημοσύνη και
συστήματα επικοινωνίας μεταξύ υπολογιστών και αισθητήρων παρατήρησης περιβαλλοντικών
παραμέτρων πεδίου.
Πέραν της ερευνητικής του δράσης, το ΙΕΥΠ συμμετέχει σε προγράμματα εκπαίδευσης-επιμόρφωσης νέων επιστημόνων και στην επίβλεψη προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και
διδακτορικών διατριβών σε συνεργασία με ελληνικά και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια.
Στο ΙΕΥΠ λειτουργούν ειδικές ερευνητικές δομές και παροχής υπηρεσιών:
- Η ερευνητική μονάδα στη Θέρμη (έδρα) διαθέτει Πιστοποίηση ISO 9001:2015 με αντικείμενο "Διενέργεια εργαστηριακών αναλύσεων εδάφους, φύλλων και νερού, υλοποίηση ερευνητικών έργων και διαχείριση σχετικού λογισμικού". Στη Θέρμη λειτουργούν πέντε (5), αυτοτελή κτιριακά, εργαστήρια (1. Αναλύσεων εδάφους και φύλλων, 2. Φυσιολογίας και θρέψης, 3. Φυσικής του εδάφους, 4. Μικροβιολογίας εδάφους και 5. Διαχείρισης αποβλήτων και βιοδιεργασιών)
- Η ερευνητική μονάδα στη Σίνδο διαθέτει "Διαπιστευμένο Εργαστήριο φυσικοχημικών αναλύσεων εδάφους-νερού-φυτικών ιστών κατά ΕΛΟΤ EN ISO/IEC 17025"
- Το Τμήμα Γεωργικής Μηχανικής στους Αγ. Αναργύρους Αττικής διαθέτει "Διαπιστευμένο Εργαστήριο Ψεκαστικών Μηχανημάτων κατά το διεθνές πρότυπο ΕΝ ISO 16119".
- Το Τμήμα Εδαφολογίας Αθηνών στη Λυκόβρυση Αττικής διαθέτει "Διαπιστευμένο Εδαφολογικό Εργαστήριο κατά ΕΛΟΤ EN ISO/IEC 17025".